Kofeina, chociaż jest legalnie dostępna i powszechnie uznawana za dość bezpieczną substancję, ma wiele cech charakterystycznych dla narkotyku. Spożywanie jej w nadmiarze ma swoje konsekwencje. To ryzyko dotyka nie tylko wielbicieli kawy, lecz także sportowców, którzy korzystają z napojów i suplementów energetycznych. Jak więc zrozumieć objawy przedawkowania kofeiny i jak im przeciwdziałać?
Kofeina jest naturalnym alkaloidem, który można znaleźć w około 60 różnych produktach roślinnych, ale najwięcej jej znajduje się w ziarnach kawy. Ze względów chemicznych jest stymulantem – pobudza centralny system nerwowy, serce, mięśnie oraz centra regulujące ciśnienie krwi. Stosuje się ją w celu poprawy koncentracji, łagodzenia bólów głowy, zwiększenia wydajności sportowej czy też redukcji otyłości. Niemniej jednak, nadmierne spożycie kofeiny bywa mylące i potencjalnie szkodliwe.
Według oficjalnych medycznych wytycznych, większość dorosłych może bezpiecznie spożywać do 400 mg kofeiny dziennie. Dla większości z nas kawa jest głównym źródłem kofeiny – jeden średnio mocny kubek kawy zawiera około 100 mg. Duże napoje serwowane w sieciowych kawiarniach mogą zawierać nawet 330 mg tej substancji. Czekolada także zawiera stosunkowo niewielkie ilości kofeiny – nawet jedzenie całej tabliczki deserowej zwiększy tylko naszą dzienną dawkę o 80 mg.
Niemniej jednak, bardzo duże ilości kofeiny znajdują się w niektórych napojach energetycznych i suplementach. Jedna puszka napoju energetycznego o pojemności pół litra może zawierać ponad 300 mg kofeiny, a tabletki z kofeiną mogą zawierać od 100 do 200 mg tej substancji.
Reakcje na spożycie kofeiny zależą od wielu czynników, takich jak szybkość konsumpcji, stopień przyzwyczajenia, jednoczesne spożywanie innych używek (np. alkohol), masa ciała i wiele innych. Symptomy łagodnego przedawkowania obejmują zawroty głowy, wzmożone pragnienie, biegunkę, ból głowy, drażliwość, nudności, bezsenność, tachykardię i gorączkę.
Spożywanie suplementów z kofeiną wiąże się z ryzykiem poważnego zatrucia, której objawy to wymioty, zaburzenia oddychania, halucynacje, nieprawidłowe czynności serca, niekontrolowane skurcze mięśni i nawet drgawki. Śmiertelna dawka kofeiny wynosi około 57 mg na 1 kg masy ciała – co oznacza, że 70-kilogramowy człowiek musiałby spożyć prawie 4000 mg kofeiny, aby zagrozić swojemu życiu.
Warto pamiętać, że kofeina może wchodzić w interakcje z lekami, szczególnie z efedryną (obecną np. w lekach na grypę i zatoki). Zachować ostrożność przy jednoczesnym stosowaniu antybiotyków z grupy chinolonów, klozapiny, antydepresantów typu IMAO, leków przeciwzakrzepowych czy moczopędnych.
Suplementy zawierające kofeinę są popularne wśród sportowców. Z ponad 20 badań przeprowadzonych w tym temacie wynika że dawka kofeiny przed treningiem może poprawić siłę mięśni i wytrzymałość. Rekomendowana jednorazowa dawka kofeiny przed treningiem to 3-6 mg/kg masy ciała, spożyta godzinę przed wysiłkiem. Osoby ważące powyżej 90 kg mogą łatwo przedawkować kofeinę, zwłaszcza jeśli łączą suplementy z napojami ją zawierającymi.