Z raportu szwajcarskiej firmy IQAir, opublikowanego w 2022 roku, wynika, że aż 90% ludności globu musiało stawić czoła problemom zdrowotnym związanym z niską jakością powietrza. Wzrost urbanizacji ma duży wpływ na to zjawisko. Obecnie, ponad połowa populacji świata (56%) mieszka w miastach i przewiduje się, że do 2050 roku ten odsetek wzrośnie do 70%. Jakie konsekwencje dla zdrowia i życia codziennego niesie ze sobą ta zmiana? Jak wygląda sytuacja w najbardziej zanieczyszczonych metropoliach, zarówno w Polsce, jak i w innych krajach Europy?
Wraz z intensyfikacją urbanizacji rosną również problemy związane z zanieczyszczeniem środowiska – nie tylko powietrza, ale także hałasem czy światłem. Głównym wskaźnikiem używanym w analizach jakości powietrza jest średnie roczne stężenie pyłów PM2,5 lub wskaźnik czystości powietrza (AQI), który uwzględnia również stężenie pyłów PM10, ozonu, tlenku azotu, dwutlenku siarki oraz tlenku węgla. Wartość wskaźnika AQI może oscylować między 0 a 500, przy czym:
- 0-50 – jest uznawane za powietrze dobrej jakości;
- 51-100 – oznacza umiarkowaną jakość powietrza;
- 101-150 – wskazuje na niezdrowe warunki dla osób szczególnie wrażliwych;
- 151-200 – jest już szkodliwe dla wszystkich ludzi;
- 201-300 – sygnalizuje bardzo niezdrowe powietrze i stan pogotowia;
- powyżej 300 – oznacza ekstremalne zagrożenie dla zdrowia całej populacji.
Różne portale i rankingi oceniają stan powietrza w miastach na podstawie różnych danych, co czasem skutkuje różnicami w wynikach. Jednak wbrew rozbieżnościom, kilka miast zawsze pojawia się na liście najbardziej zanieczyszczonych miejsc na świecie:
Pierwszym z nich jest Lahore w Pakistanie. Miasto to, będące domem dla ponad 13 milionów ludzi, jest jednym z kluczowych centrów przemysłowych i ekonomicznych kraju. W listopadzie tego roku, wskaźnik AQI osiągnął tam wartość przekraczającą 400, co zmusiło władze do zamknięcia szkół, parków publicznych, centrów handlowych i biur. Wielkim problemem jest tutaj przemysł i transport drogowy, ale również tradycyjne zwyczaje rolników palących resztki roślin na polach.
Delhi, stolica Indii, to kolejne miasto na tej niechlubnej liście. Pomimo całorocznego wysokiego poziomu zanieczyszczenia powietrza, mieszka tam ponad 16 milionów ludzi. W grudniu 2023 r., wskaźnik AQI w Delhi przekroczył 300, a w niektórych dzielnicach nawet 400! Dodatkowo stężenie pyłów PM2,5 przekracza tam normy Światowej Organizacji Zdrowia aż 30-krotnie. Problem z zanieczyszczeniem powietrza narasta tam szczególnie zimą, kiedy dochodzi do masowego wypalania pól.
Bhiwadi w Indiach to następne miasto z wysokim poziomem zanieczyszczenia powietrza. W latach 2021 i 2022 zostało ono określone jako jedno z najbardziej skażonych miejsc na świecie. Poziom stężenia pyłów PM często przekracza tam wartość 100 μg/m³, a wskaźnik AQI w grudniu 2023 osiągnął nawet 299. Szacuje się, że aż 30% zanieczyszczeń pochodzi stamtąd ze źródeł przemysłowych. Ruch samochodowy na autostradach prowadzących do Delhi również przyczynia się do pogorszenia jakości powietrza.