Ślepowron, tajemniczy ptak wędrowny, jest obecny na terenie Polski w okresie od marca i kwietnia aż do października. Wyjątkowy charakter tego gatunku czapli przyciągnął uwagę polskich naukowców, którzy pierwszymi na świecie podjęli się badania jego migracji. Wyniki ich badań zostały opublikowane w renomowanym czasopiśmie „Journal of Ornithology”.
Charakterystyka ślepowrona jest fascynująca – choć jest to ptak, preferuje życie w ukryciu w gęstych zaroślach przez cały dzień, by aktywować się po zmierzchu. Owe nocne nawyki były inspiracją do nazwania go „ślepowron”, co wynikało z ludzkich obserwacji drzemiącego ptaka ukrytego wśród roślinności. Dodatkowo, jego śpiew przypominający krakanie wrony, przyczynił się do powstania drugiej części jego nazwy.
Gatunek ten należy do najrzadszych czapli – populacja ślepowrona w Polsce liczy nie więcej niż 900 par. Stałe miejsca gniazdowania tego gatunku są ograniczone do okolic Oświęcimia i Skoczowa, co stanowi jedno z najbardziej wysuniętych legowisk tego gatunku w północnej części Europy.
Dr Mateusz Ledwoń z Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN w Krakowie oraz dr Jacek Betleja z Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu od 2012 roku są zaangażowani w badania migracji ślepowronów. W ramach swoich badań naukowcy złapali trzy dorosłe osobniki w Brzeszczach (woj. małopolskie) i wyposażyli je w miniaturowe nadajniki GPS/GSM produkcji polskiej firmy Ecotone.
Dr Mateusz Ledwoń zapewnił, że urządzenia te, choć stanowią nieco ponad 3 proc. masy ciała ptaków, nie są dla nich uciążliwe. Co kilka godzin nadajniki wysyłały informacje o lokalizacji ptaka na serwer. Badania te pozwoliły naukowcom na zrozumienie, że podczas migracji do miejsc zimowania ślepowrony lecą tylko nocą, osiągając prędkość około 50 km/h. W dniu odpoczywają, a w nocy potrafią przelecieć bez odpoczynku nawet kilkaset kilometrów – relacjonował dr Ledwoń.
Naukowcy byli zaskoczeni odkryciem, że ślepowrony wędrują inaczej niż ich bliska kuzynka – czapla purpurowa, która pokonuje całą trasę na zimowisko (ponad 4000 km) w ciągu zaledwie 5-7 dni. Ślepowrony stosują technikę „żabich skoków” – po kilkudniowych przelotach przez dłuższy czas odpoczywają, a potem kontynuują migrację. Te ptaki muszą pokonać ponad 4000 kilometrów, aby dotrzeć na zimowiska w Sahelu w środkowej Afryce.
„Nasze ślepowrony odpoczywały w środkowych Włoszech, na Korsyce, Sardynii i w Algierii. Wstępne dane sugerują, że wędrówka na zimowiska zajmuje temu gatunkowi około dwa miesiące” – dodał ornitolog. Zdaniem naukowców te wyniki to dopiero początek dalszych badań nad tym niezwykłym gatunkiem.
W opracowaniu badań nad migracją polskich ślepowronów uczestniczył również dr Jacek Betleja z Działu Przyrody Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, który jest współautorem artykułu opublikowanego w „Journal of Ornithology”.