Liszaj to dolegliwość dermatologiczna, która potrafi dotknąć każdego człowieka niezależnie od wieku. Ta choroba atakuje zarówno skórę owłosioną na głowie, błony śluzowe, jak i płytki paznokciowe. Objawy liszaja to nie tylko zmiany estetyczne skóry, ale również nieustępliwy świąd. Najczęściej diagnozuje się go u osób między 30 a 60 rokiem życia, a kobiety są podatne na tę chorobę częściej niż mężczyźni.
Choć liszaj nie jest chorobą zakaźną, przyczyny jego występowania są nadal nie do końca poznane. Zwykle osoby w średnim wieku muszą się z nim zmierzyć, zwłaszcza po przekroczeniu 30. roku życia. Problematyka dotyczy przede wszystkim kobiet. Istnieją teorie sugerujące, że choroby autoimmunologiczne mogą sprzyjać rozwojowi liszaja – zjawisko to występuje najczęściej, gdy komórki układu odpornościowego produkują przeciwciała i atakują same siebie.
Choroba ta jest również często spotykana u pacjentów cierpiących na takie dolegliwości jak marskość wątroby, cukrzyca czy zapalenie wątroby. To związane jest z infekcją wirusem zapalenia wątroby typu C. Liszaj może powstać także jako skutek przyjmowania pewnych leków, na przykład penicylaminy, soli złota, arsenu, metylodopyny oraz kwasu paraaminosalicylowego – powodują one wysypkę. Leki diuretyczne stosowane w terapii nadciśnienia tętniczego i chorób serca również mogą wywoływać liszaja.
Interesujące jest, że istnieje psychologiczne podłoże tego schorzenia. Wielu obserwuje nasilenie zmian chorobowych u osób będących pod silnym wpływem stresu. Badania dowiodły, że zachorowanie na liszaja jest połączone z pewnymi cechami osobowości – między innymi ze zwiększoną podejrzliwością, brakiem zaufania, skłonnością do obwiniania się, zwiększonym poczuciem lęku oraz depresją. Szczególnie u osób o takim profilu osobowości liszaj występuje znacznie częściej. Ponadto liszaj może być chorobą dziedziczną. Pierwsze opisy tego schorzenia pojawiły się w pracach Erazma Wilsona w 1869 roku.
Symptomy liszaja rozwijają się w różnych obszarach skóry. Charakterystycznymi objawami są czerwone i/lub purpurowe grudki na skórze, które mogą wywoływać silny świąd. Zależnie od części ciała, którą zaatakował liszaj, objawy mogą się różnić:
Na skórze ciała pojawiają się symetryczne, sinoczerwone grudki o średnicy 1-3 mm, zazwyczaj o lśniącej powierzchni. Czasem widać na nich subtelne białe linie, rzadziej pęcherze i bąble. Towarzyszy im charakterystyczny świąd skóry, który złagodzi pocieranie skóry, nie drapanie. Takie zmiany często łuszczą się i najczęściej pojawiają się na skórze nadgarstków, w dolnej części pleców, na kostkach i łydkach.
Jeśli chodzi o jamę ustną – liszaj występuje w formie białej siatki na wewnętrznej stronie policzków. Czasem również na języku, wargach i dziąsłach. Towarzyszy mu zaczerwienienie, obrzęk, łuszczenie się błony śluzowej na dziąsłach oraz bolesne wrzody, które powodują uczucie pieczenia. Ważne jest, że liszaj pojawiający się w tej części ciała zwiększa ryzyko zachorowania na raka jamy ustnej!
Jeśli chodzi o owłosioną skórę głowy, występuje zaczerwienienie i podrażnienie, pojawiają się małe grudki, włosy zaś stają się cieńsze lub intensywnie wypadają. W skrajnych przypadkach tworzą się blizny prowadzące do łysienia bliznowaciejącego.
Liszaj często atakuje też żeńskie narządy płciowe. To objawia się świądem sromu, który towarzyszy pogrubieniu skóry w tej okolicy, a także białym grudkom.
Jeśli liszaj dotknie paznokcie, pojawiają się na nich podłużne i żółtawe bruzdy, występują ubytki w płytce paznokcia, a z czasem nawet jego stopniowe wykruszanie. Może dojść nawet do sytuacji, w której płytki paznokci całkowicie zanikną.